ترجمه شیدا نبوی

چهار شنبه ۳۱ خرداد ۱۴۰۲ – ۲۱ ژوين ۲۰۲۳

حملۀ جدید اسرائیل به سرزمین اشغالی کرانۀ باختری در روز دوشنبه ۱۹ ژوئن۲۰۲۳ [۲۹ خرداد۱۴۰۲] حداقل پنج کشته بر جای گذاشت. „ژان پل شانیو“، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل خاورمیانه و فلسطین، در گفتگوی کوتاهی با „هالا کُدمانی“ می گوید این شاهدی است از سخت شدن شرایط اسرائیل و فلسطین در ماههای اخیر.ـ

حملۀ هلیکوپترهای ارتش اسرائیل که روز دوشنبه ۱۹ ژوئن، در جِنین، منجر به کشته شدن پنج فلسطینی شد، نشان از تشدید درگیریهای هر روزه در کرانۀ باختری رود اردن دارد. در واقع، بر اساس گزارش خبرگزاری فرانسه که با استفاده از منابع رسمی هر دو طرف تهیه شده است، از ابتدای سال جاری، حداقل ۱۶۴ فلسطینی، ۲۱ اسرائیلی، یک اوکراینی و یک ایتالیایی در خشونتهای مرتبط با درگیریهای اسرائیل و فلسطین کشته شده اند.ـ

تنش در سرزمین فلسطین احتمالاً به دلیل برنامه ریزیهای تندروترین دولت اسرائیل، در تاریخ این کشور، به دنبال افزایش شهرک سازی در کرانۀ باختری افزایش می یابد. نزدیک به سه میلیون نفر در زمینهائی که از سال ۱۹۶۷ توسط اسرائیل اشغال شده است، زندگی می کنند. حدود ۴۹۰۰۰۰ اسرائیلی نیز در شهرکهایی در همین منطقه، اسکان داده شده اند که از طرف سازمان ملل متحد و طبق قوانین بین المللی غیرقانونی است.ـ

ژان پل شانیولا، رئیس مؤسسۀ تحقیقات و مطالعات مدیترانه و خاورمیانه، به تازگی سومین ویرایش اطلس خاورمیانه را با همکاری „پییر بلان“ منتشر کرده است. [پییر بلان، استاد ژئوپلیتیک در در دانشگاه علوم سیاسی شهر بُردو و همچنین استاد مهمان در دانشگاه بیروت است].ـ

شانیولا در پاسخ این سؤال که حملۀ هلیکوپتری روز دوشنبه ارتش اسرائیل در کرانۀ باختری را که منجر به کشته شدن پنج فلسطینی و زخمی شدن هشت اسرائیلی شد چگونه می توان توضیح داد، می گوید:ـ

این حرکتی خشونت آمیز‌تر از قبل در یک رویارویی روزانه است. می‌توان آن‌را با رادیکال‌تر شدن مواضع فلسطینیها و اسرائیلی‌ها توضیح داد. در طرف فلسطینی، جوانانی داریم که از هیچ دیدگاه خاص سیاسی پیروی نمی کنند و اصلاً دیگر خود را در ساختار تشکیلات خودگردان فلسطینی نمی بینند، این تشکیلات اعتبار خود را برای آنها از دست داده است. حالاً، گروههای خودمختار متفاوت با جنبشهای سنتی که قبلاً مقاومت را تشکیل می‌دادند؛ مانند بریگادها یا شیرهای جِنین، پاگرفته‌اند. یک نظرسنجی تازه نشان می دهد که تا 40 درصد از جوانان فلسطینی طرفدار مبارزۀ مسلحانه علیه اشغالگران هستند. به همین دلیل است که اقداماتی علیه ارتش اشغالگر اسرائیل افزایش پیدا کرده است. ارتش اسرائیل در حملۀ روز دوشنبه، از ترس گسترش خشونت و در نتیجه شروع یک انتفاضۀ جدید و برای نمایش قدرت، نیروی بسیار بیشتر با جنگ افزارهای بیشتری نسبت به دفعات قبل بکار گرفت. البته همیشه، هر حملۀ جدیدی نسبت به قبلی بزرگتر و شدیدتر به نظر می رسد. پیش از این، در ژانویه، صحبت از بزرگترین حملۀ اسرائیل به جِنین در چندین سال گذشته بود.ـ

ـ چرا منطقۀ جِنین که روز دوشنبه هم مورد حمله قرار گرفت، بطور مرتب صحنۀ درگیری است؟

کرانۀ باختری همیشه، در طول تاریخ خود، تقسیم بندی شده است. در بخش شمالی یعنی نابلس و جِنین سنت ناسیونالیسم ریشه دارد و مقاومتی فعال حاکم است. به همین دلیل است که حضور حماس و جهاد اسلامی در آنجا بیش از نقاط دیگر اهمیت دارد. علاوه بر این، باید شرایط دشوار زندگی در اردوگاه پناهندگان جِنین را هم در نظر بگیریم، جایی که تراکم جمعیت و فقر به نفع شورش است. در جریان انتفاضۀ دوم در اوایل دهۀ ۲۰۰، این اردوگاه برای هفته ها در محاصره بود و در پاسخ مقاومت شدید رزمندگان، عملاً توسط ارتش اسرائیل ویران شد.ـ

یک هلیکوپتر اسرائیلی در حمله به جِنین، دوشنبه ۱۹ ژوئن. (عکس از جعفر آشتیه/ خبرگزاری فرانسه)

ـ این بخش از کرانۀ باختری، بطور معمول تنها تحت کنترل تشکیلات خودگردان فلسطین است.ـ

در واقع، جنین در منطقۀ A قرار دارد که طبق توافقنامۀ اسلو (۱۹۹۳)، فقط تحت کنترل نیروهای تشکیلات خودگردان فلسطین است، در حالی که منطقۀ B تحت کنترل مشترک است. اما این قانون دیگر وجود ندارد، شاید هم هرگز واقعاً وجود نداشته است، چون اسرائیلیها هر وقت خواسته اند در همۀ زمینه‌ها مداخله کرده ‌اند. علاوه بر این، تشکیلات خودگردان فلسطین مستقیماً با نیروهای امنیتی اسرائیل همکاری می کند زیرا از مقاومت مخالفان خود نیز می ترسد.ـ

ـ واکنشهای بین‌المللی به تشدید تنشهای روز دوشنبه، فقط ابراز „نگرانی“ از „استفادۀ بیش از حد از زور“ توسط ارتش اسرائیل بود. آیا آستانۀ تحملی وجود دارد که نباید از آن عبور کرد؟

ابتدا باید تأکید کرد که جامعۀ بین المللی فقط به گزارش اسرائیل از وقایع گوش می دهد که با مبارزه با تروریسم توجیه می شود. فیلم دیدار نتانیاهو از سربازان مجروح در عملیات جِنین بیشترین بیننده را داشته است. نخست وزیر اسرائیل از رنج و ناراحتی سربازانش سوء استفاده می کند تا خود را قربانی „تروریستهای“ فلسطینی معرفی کند، در حالی که در مورد فلسطین بحث از جوانانی است که با نیروئی اشغالگر مبارزه می کنند که آیندۀ آنها را ناروشن کرده است. جایی برای روایت دیگری باقی نمی ماند. اشغال و استعمار سرزمینهای فلسطینی با نقض آشکار قوانین بین‌المللی کاملاً نادیده گرفته می‌شود، بویژه که در مباحثات جاری خواست واقعی برای حل و فصل سیاسی مناقشه وجود ندارد. وقتی از برخی دیپلماتهای اروپایی در مورد این مسئله سؤال می کنم، پاسخ می دهند: „آه… هنوز هم به این مسئله علاقمندید؟“.ـ

ـ دقیقاً در زمان عملیات روز دوشنبه، „باربارا لیف“، معاون وزیر امور خارجۀ آمریکا در امور خاورمیانه، برای گفتگو با مقامات فلسطینی در رام الله بود. برای انجام چه کاری؟

او احتمالاً برای اطمینان از تداوم همکاری امنیتی بین اسرائیلی‌ها و تشکیلات خودگردان فلسطینی و تشویق آنها به این سمت آمده است. به یاد داریم که محمود عباس پس از تشدید حملات اسرائیل، زمان کوتاهی تهدید کرده بود که این همکاری را متوقف خواهد کرد. جهان فقط سعی می کند اوضاع را آرام کند تا از ازدیاد خشونت و گسترش مبارزات مردم فلسطین جلوگیری کند. این یعنی پیگیری „مدیریت جنگ“ بدون هیچ ارادۀ سیاسی برای حل و فصل آن.ـ

روزنامۀ لیبراسیون ـ ۲۰ ژوئن ۲۰۲۳